Over de Historische Kring Ubbega
De Historische Kring Ubbega is in 1996 opgericht en heeft op dit moment circa 150 leden. De Historische Kring stelt zich tot doel de geschiedenis van de in 1990 opgeheven gemeente Adorp – het grondgebied van de dorpen Adorp, Sauwerd en Wetsinge – op een toegankelijke manier onder de aandacht te brengen. De Historische Kring wil fungeren als ontmoetingsplaats voor allen die zich bij de geschiedenis van Adorp, Sauwerd en Wetsinge en omgeving betrokken voelen.
De voormalige gemeente Adorp ligt in een bijzonder gebied. Onze dorpen bevinden zich in het hart van een historisch landschap dat als het Rietdiepgebied bekend staat. Het ontstaat enkele eeuwen voor het begin van de jaartelling op de oostoever van de getijdenrivier de Hunze (thans het Reitdiep).
Het gebied ontwikkelt zich tot een karakteristiek agrarisch cultuurlandschap. Omdat het het gebied onbedijkt is bouwt men de dorpen en boerderijplaatsen op kunstmatige verhogingen (de wierden). Deze woonplaatsen maar ook de verbindingswegen zijn vaak meer dan 2000 jaar oud.
In latere eeuwen wordt het landschap verrijkt met borgterreinen, waterlopen, afwateringssluizen (zijlen) en een karakteristiek kavelpatroon. In de middeleeuwen ontstaan hier de parochies Adorp, Sauwerd, Wetsinge, Wierum en Harssens die elk een stenen dorpskerk bouwen. Deze oude kerkdorpen vormen in de 19e eeuw de basis voor de gemeente Adorp. De structuur van dit oude landschap is opvallend goed bewaard gebleven.
Over Ubbega
Ubbega is de oude benaming voor het landschap ten noorden van de stad Groningen langs de oostoever van het Reitdiep. Van oorsprong was het één van de onderkwartieren van Hunsingo. De vijf kerspelen (parochies) van de voormalige gemeente Adorp te weten Adorp, Sauwerd, Harssens, Wetsinge en Wierum maakten deel uit van dit gebied. Ook de kerspelen Bellingeweer, Westerdijkshorn en Onderwierum werden tot Ubbega gerekend.
Een Nationaal Monument
Maar het landschap van Ubbega is veel ouder dan altijd aangenomen. In oktober 2000 blijkt tijdens de aanleg van een gemaal nabij Wetsinge dat zich dicht onder dit oude kleilandschap een volledig ander en nog veel ouder landschap bevindt. In de bouwput werden vuurstenen afslagen en potscherven gevonden die uit de nieuwe steentijd (het Neolithicum) bleken te dateren. Omstreeks 4000 jaar voor Chr leefden hier op de zandige en lemige ondergrond van Groningen mensen die tot de Swifterband of Trechterbekercultuur worden gerekend. Het waren jagers die zich gaandeweg steeds verder als landbouwers zouden ontwikkelen. Deze unieke vondst, een door zeeklei afgedekt zandlandschap uit de steentijd, bracht de minister van onderwijs, cultuur en wetenschap op het idee om een deel van de zandbodem onder onze dorpen tot Nationaal Monument te verklaren! Dit voorstel is momenteel in behandeling. Wij houden u op de hoogte.
Activiteiten van de Historische Kring Ubbega
Uit het bovenstaande zal duidelijk zijn dat het landschap van Adorp, Sauwerd en Wetsinge buitengewoon rijk is aan archeologische vondsten en historische feiten. Maar ook in de archieven vindt men tal van feiten, teksten en verhalen over onze dorpen. Voor de Historische Kring is dit alles een rijke bron van inspiratie. De Kring organiseert een tweetal lezingen per jaar, waarbij telkens een historisch aspect van onze omgeving aan de orde komt. De lezingen vinden afwisselend plaats in de dorpen Adorp en Sauwerd. Regelmatig organiseren wij een busexcursie buiten ons eigen regio.
De Historische Kring verzorgt van tijd tot tijd een boekpublicatie. Zo verscheen in 2010 het boek Tussen Toen en Nu, waarin aan de hand van talloze oude foto’s de geschiedenis van onze dorpen met veel details en anekdotes wordt beschreven. Daarnaast geven wij drie keer per jaar ons fullcolor tijdschrift DIEPGANG uit.
De Kring kent een viertal werkgroepen: de Archiefcommissie, de werkgroep Oude Foto’s, de werkgroep Oude Kerkhoven en de Werkgroep Veldnamen.
De Kring participeert in verschillende samenwerkingsverbanden met andere instellingen zoals de Erfgoedcommissie Winsum en de Dag van de Groninger Geschiedenis.
Een belangrijk onderdeel van de activiteiten van de Historische Kring is het actueel houden van de website www.ubbega.nl.
De website www.ubbega.nl
Op deze site vindt u een schat aan informatie over de dorpen, kerken, borgterreinen, het landschap etc. van Ubbega. Er is een fotogalerij met verslagen van excursies etc. Zeer de moeite waard is de uitgebreide archeologische verzameling, afkomstig van de heer Henk Berghuis te Sauwerd. Veel informatie is opgeslagen onder het kopje archief. De afleveringen van ons tijdschrift DIEPGANG (ouder dan 1 jaar) zijn eveneens op de website te vinden.
De Archiefcommissie
De Archiefcommissie houdt zich bezig met de opslag en beschrijving van het papieren archief van de voormalige gemeente Adorp. Het is een grootschalig project waarbij de archieven van diverse verenigingen worden beheerd, maar ook krantenknipsels, plakboeken, oude landkaarten etc. worden verzameld en gerubriceerd. Het archief bevindt zich in een zijkamer van de Dorpswinkel aan de Provinciale weg te Sauwerd. Het is iedere woensdagmiddag (behalve in de schoolvakanties) toegankelijk van 16.00 tot 18.00 uur. Belangstellenden zijn van harte welkom. De commissie bestaat uit: Margriet Kuiper, Peter Stuut (stuutp@gmail.com) en Henk Rothe (rothe.h@hotmail.com).
Werkgroep Oude Foto’s
Het doel van werkgroep Oude Foto’s is het beheren, inventariseren en voor een breed publieke toegankelijk maken van het fotoarchief van de Historische Kring. Inmiddels zijn een groot aantal foto’s (ca 1900) ondergebracht bij de Beeldbank van de Groninger Archieven. Voordat deze foto’s beschikbaar komen op internet worden ze eerst beschreven. De werkgroep Oude Foto’s zet zich in om zoveel mogelijk van deze foto’s van een beschrijving te voorzien. Er zijn twee actieve leden: Hans Piek (contactpersoon – j.h.piek@kpnmail.nl) en Jan de Groot.
Werkgroep Oude Kerkhoven
De werkgroep Oude Kerkhoven houdt zich bezig met het inventariseren en fotograferen van alle graven op de oude kerkhoven van de voormalige gemeente Adorp. In de nabije toekomst hopen we een begin te kunnen maken met het restaureren en opknappen van beschadigde graven en hekwerken. De werkgroep is op dit moment niet actief. Nieuwe werkgroepleden zijn zeer welkom.
Werkgroep Veldnamen
De werkgroep Veldnamen is pas in 2022 opgericht en bestaat nu uit Arie Mulder en Jan de Groot. Doel is het verzamelen van de in de afgelopen eeuwen gebruikte veldnamen of toponiemen. Dit zijn benamingen die werden gebruikt, zeker vóór de komst van de kadasternummers, om percelen maar ook wel boerderijen aan te duiden. Deze benamingen zijn vaak alleen nog bekend bij oudere streekgenoten, maar zijn toch een wezenlijk onderdeel van onze geschiedenis. En dus waard vastgelegd te worden. De werkgroep verzorgt artikelen hierover in de periodiek Diepgang. Contactadres: groot593@gmail.com.
Lidmaatschap en contactgegevens
Als u historische informatie met ons wilt delen of daarnaar op zoek bent kunt u contact opnemen met onze secretaris Heidi Drijfhout e-mail secretaris@ubbega.nl.
Als lid ontvangt u ons tijdschrift en zijn de lezingen gratis toegankelijk. Het lidmaatschap bedraagt € 20,- per jaar en kan alleen door automatische incasso worden voldaan. Lid worden of vragen? Neem dan contact op met onze penningmeester:
Ben Kwerreveld
Zuiderstraat 1,
9774 PL Adorp
e-mail kwerrod@gmail.com