Sinds begin augustus 2021 vindt tussen Adorp en Sauwerd een belangrijke archeologische opgraving plaats. Het betreft de onbehuisde wierde die ca 200 m ten noorden van de Munnikeweg door de spoorlijn Winsum-Groningen in tweeën wordt gedeeld. De aanleiding voor de opgraving is de aanleg van het nieuwe fietspad  “Fietsroute plus” dat Groningen met Winsum verbindt. Ongeveer 250 m van het tracé van het nieuwe fietspad is geprojecteerd over de wierde. De brede sloot die naast het fietspad wordt gegraven zal de wierde flink beschadigen. Omdat de wierde een rijksmonument is, moet volgens de Monumentenwet het verstoorde deel archeologisch worden opgegraven. Het ingenieursbureau MUG te Leek zal deze opgraving verrichten. Naar verwachting zal de opgraving enkele maanden duren. Omdat het een zeer grootschalig project betreft, zijn vrijwilligers bij deze opgraving van harte welkom. Een mooie kans om onder deskundige leiding eens in een wierde te kunnen graven!

De wierde – aangegeven met een lichtrode kleur – op de huidige topografische kaart 1:20.000.

De eerste resultaten van de opgraving zijn spectaculair en klinken al de regionale pers door. De opgraving wordt daar omschreven als “een snoepwinkel voor archeologen”.  Er werden al grote hoeveelheden aardewerkscherven (liefst 60 kratten!), veel botmateriaal  en een tiental metalen mantelspelden gevonden. Al het aardewerk is zonder draaischijf handgevormd en vermoedelijk ter plaatse gemaakt. Het overgrote deel van de vondsten dateert uit rondom het begin van onze jaartelling. 

Deze kadasterkaart uit 1832 toont de omgeving van de wierde voordat de spoorlijn werd aangelegd en de N361 rechtgetrokken. Bron: HISGIS.
Op deze hoogtekaart (ahn3) is de omvang van de wierde goed zichtbaar. De oostelijke ringsloot maakt deel uit van een natuurlijke noord-zuid lopende waterloop. De boerderij (pijl) ligt op een huiswierde die volgens Miedema (1983) uit de Romeinse tijd zou dateren. Hoogtekaart: Bas van de Wetering.
Recente luchtfoto . De wierde is met een lichtrode kleur weergegeven. Bron: Google Earth.
De archeoloog Marijke Miedema heeft de wierde in 1971 onderzocht. Ze heeft 8 grondboringen uitgevoerd. De nummers verwijzen naar de boringen. Ze concludeerde dat de wierde uit twee delen zou bestaan. Bron: M.Miedema, Vijfentwintig eeuwen bewoning in het terpenland ten noordwesten van Groningen, 1983.
Op deze dronefoto van Mark Schuurman s de omvang van de wierde goed herkenbaar. De ringsloot aan de oostzijde van de spoorbaan is volledig bewaard gebleven. Aan de westzijde maakt de boerderijgracht deel uit van het tracé van de ringsloot.

Het bureau MUG heeft een speciale website ingericht (mug.nl/milieu-archeologie/archeologische-opgravingen/vondsten-adorp) waarin de vondsten van de dag zijn  te bewonderen.

Ook de Historische kring Ubbega zal u regelmatig op de hoogte houden van de vorderingen.

Tekst: Ben Westerink (b.h.c.westerink@rug.nl).

Vondst van de dag (6 aug) : mantelspeld, oorsprong Romeins. Foto: MUG Leek.
Vondst van de dag: spinsteentje, 9 augustus. Foto: MUG Leek.
Vondst van de dag (11 aug): paalrestant van een gebouw. De gele kleur is kwelderklei die werd gebruikt om de paal te funderen. Foto: MUG Leek.
Overzicht van de opgraving. Foto: MUG, Leek.
Overzicht opgraving. Foto: Mark Schuurman.
Overzicht opgraving. Foto: Mark Schuurman.
Overzicht opgraving. Foto: Mark Schuurman
Overzicht opgraving op 9 augustus. Foto: Jan de Groot.
Beschrijving: Macintosh HD:Users:benwesterink:Desktop:professionals_aug_21.JPG
De eerste vondsten worden geborgen. Foto: Jan de Groot.
Een paalkuil wordt uitgegraven op 9 augustus. Foto: Jan de Groot.
Spin- of speelsteentje; 9 augustus. Foto: Jan de Groot.
De situatie gezien vanaf de provinciale weg. De wierde bevindt zich achter de boerderij. Foto: Ben Westerink.
Broche uit boerderijgracht, 20 augustus. Foto: Jan de Groot.
Mest me grasachtige plantenresten; 31 augustus. Foto: Jan de Groot.
Spoor van een rijtje paaltjes; 31 augustus. Foto: Jan de Groot.
Maalsteen of vijzel van graniet. Foto: Jan de Groot.
Scherf van een deksel met vingerafdrukken. Foto: Jan de Groot.
Er kwam een munt (een duit) uit 1862 te voorschijn; 28 september. Foto: Jan de Groot.
Hoornen naald. 4 oktober. Foto: Jan de Groot.
Profiel van de wand van de opgraving. 18 oktober 2021. Foto: Jan de Groot.
De wand van de opgravingsput wordt winterklaar afgedekt. 18 oktober 2021.Foto: Jan de Groot.
fibula. 14 oktober 2022. Foto: Jan de Groot.
Germaanse fibula. 6 oktober 2022. Foto: Jan de Groot.
Overzicht tweede put. 11 oktober 2022. Foto: Jan de Groot.
Paalgat uitgespit. 18 oktober 2022. Foto: Jan de Groot.
Paalgaten. 17 oktober 2022. Foto: Jan de Groot.
Paalgaten uitgespit. 21 oktober 2022. Foto: Jan de Groot.
Profiel westkant. 21 oktober 2022. Foto: Jan de Groot.
Pot Romeinse tijd. 7 oktober 2022. Foto: Jan de Groot.
Schijffibula. 3 oktober 2022. Foto: Jan de Groot.
Spinklosje. 6 oktober 2022. Foto: Jan de Groot.
Stijlkantprofiel noordelijke put. Foto: Jan de Groot.
Vertrappingssporen. 20 oktober 2022. Foto: Jan de Groot.
Waterput. 3 oktober 2022. Foto: Jan de Groot.
Archeologische opgraving van de spoorwegwierde nabij de Munnikeweg te Adorp-Sauwerd